Astygmatyzm to wada wzroku wynikająca z nieregularnej, nieposiadającej symetrii obrotowej budowy układu optycznego oka. Wynikiem tego każdy przekrój ww. układu posiada inny promień krzywizny, a co za tym idzie inną moc łamiącą. W astygmatyzmie najczęściej dwa prostopadłe do siebie przekroje charakteryzują się największą różnicą zdolności skupiającej. Różnica ta wyrażona w dioptriach stanowi wartość astygmatyzmu.
Astygmatyzm prostym językiem
Astygmatyzm w języku potocznym oznacza, iż rogówka naszego oka nie jest wycinkiem kuli, czyli nie jest symetryczna. Optyk często mówi o astygmatyzmie, że wynika on z kształtu rogówki, który przypomina piłkę do rugby. Taka spłaszczona rogówka oka tworzy różne ogniska światła z czego dwa prostopadłe są skrajnymi. Różnica w odległości między nimi mówi nam o tym, jaki mamy astygmatyzm. Wyrażony jest on w dioptriach (dpt lub dptr) i widnieje jako drugi parametr wady danego oka na recepcie okularowej wystawionej przez optometrystę. Parametr ten często nazywany jest przez optyków zamiennie wartością cylindryczną lub po prostu cylindrem. Optometryczne badanie wady wzroku pozwala zmierzyć dokładnie odległości między ww. ogniskami oraz ich położenie względem siatkówki oka. Na podstawie takich pomiarów optometrysta określa rodzaj, oś i wielkość astygmatyzmu oraz decyduje o wartości optymalnie komfortowej korekcji dla pacjenta.
Rodzaje astygmatyzmu
Optometrysta, czyli specjalista od mierzenia wad wzroku, potrafi rozróżnić rodzaje astygmatyzmu:
- Astygmatyzm zwykły- jedno ognisko występuje na siatkówce, a drugie przed lub za siatkówką:
- astygmatyzm zwykły krótkowzroczny- jedno ognisko znajduje się na siatkówce, a drugie przed siatkówką,
- astygmatyzm zwykły nadwzroczny- jedno ognisko znajduje się na siatkówce, a drugie za siatkówką;
- Astygmatyzm złożony- oba ogniska nie znajdują się na siatkówce:
- astygmatyzm złożony krótkowzroczny- oba ogniska znajdują się przed siatkówką oka,
- astygmatyzm złożony nadwzroczny- oba ogniska znajdują się za siatkówką,
- astygmatyzm złożony mieszany- jedno ognisko znajduje się przed, a drugie za siatkówką.
Kiedy korygujemy astygmatyzm
Bardzo często nasze oczy obarczone są tzw. astygmatyzmem fizjologicznym do wartości 0,5 dioptrii, który w wielu przypadkach jest pomijany w zapisie korekcji okularowej. W torycznych soczewkach kontaktowych, którymi również możemy korygować astygmatyzm, wartości cylindryczne zaczyną się dopiero od 0,75 dptr. Jednak ostateczna decyzja o konieczności i wartości korekcji astygmatyzmu należy do optometrysty. Podejmowana jest ona najczęściej na podstawie dokładnego wywiadu oraz subiektywnego badania wzroku, z którego nierzadko wynika, że nawet niewielki astygmatyzm powoduje dolegliwości, czy też obniżenie ostrości wzroku.
Autor: Marcin Spirydowicz
optometrysta, optyk